แมงลัก (ชื่อวิทยาศาสตร์: Ocimum africanum) เป็นพืชพื้นบ้านของไทยที่จัดอยู่ในวงศ์กะเพรา (Lamiaceae) ซึ่งเป็นญาติกับโหระพาและกะเพรา นิยมใช้ใบสดในการประกอบอาหาร เช่น แกงเลียง แกงป่า และอาหารพื้นบ้านอื่นๆ นอกจากการใช้เป็นอาหารแล้ว แมงลักยังมีสรรพคุณทางยาหลายประการในทางการแพทย์พื้นบ้านอีกด้วย
ลักษณะของต้นแมงลัก
- ลำต้น: เป็นไม้ล้มลุก มีความสูงประมาณ 30-50 เซนติเมตร ลำต้นเป็นสีเขียวหรือสีม่วงอ่อน
- ใบ: ใบเป็นรูปรี ปลายแหลม ขอบใบเรียบหรือเป็นหยักเล็กน้อย ใบมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว
- ดอก: ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด มีสีขาวถึงสีม่วงอ่อน
- เมล็ด: เมล็ดแมงลักมีคุณสมบัติพิเศษ คือสามารถพองตัวเมื่อแช่น้ำ ใช้ทำเครื่องดื่มหรือขนมเพื่อช่วยระบบขับถ่าย
สรรพคุณของแมงลัก
- ช่วยย่อยอาหาร: ใบแมงลักช่วยกระตุ้นการย่อยและช่วยบรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ
- ควบคุมระบบขับถ่าย: เมล็ดแมงลักเมื่อแช่น้ำจะพองตัวเป็นเจล ช่วยในการขับถ่ายและแก้อาการท้องผูก
- ต้านการอักเสบ: สารประกอบในแมงลักมีคุณสมบัติต้านการอักเสบและช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน
- ลดระดับน้ำตาลในเลือด: ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้
การใช้ในอาหาร
- ใบแมงลักใช้เป็นเครื่องปรุงในแกงและซุป เช่น แกงเลียง แกงป่า
- เมล็ดแมงลักใช้เป็นส่วนผสมในเครื่องดื่ม เช่น น้ำแมงลัก หรือใส่ในของหวาน
ข้อควรระวัง
- ไม่ควรใช้เมล็ดแมงลักในปริมาณมากเกินไปหรือต่อเนื่องนาน เพราะอาจเกิดปัญหาในระบบขับถ่าย